جستجوي پيشرفته | کتابخانه مجازی الفبا

‫علماي شيعه در طول تاريخ، ادامه دهنده راه انبيا و ائمه( در ترويج معارف دين مبين اسلام بوده، و خصوصاً از زمان غيبت صغرا تاکنون اين نقش را به‌صورت جدي‌تر و گسترده‌تري به‌عهده داشته‌اند. بر اساس آموزه‌هاي مذهب تشيع، در زمان حضور امامان معصوم(س)، رسيدگي به مشکلات مردم با نظر مستقيم امام صورت مي‌گيرد، اما در دوران غيبت امام(، اين امور به‌عهده مراجع و فقها در مناطق مختلف جهان گذارده شده، و علماي شيعه نيز به‌خوبي از عهده اين وظيفه مهم برآمده‌اند. پژوهش حاضر تلاش کرده است تا نقش سياسي، فرهنگي و اجتماعي علماي شيعه را در کشور پاکستان مورد بررسي قرار دهد. تا بيش از نيم قرن پيش، دو کشور هندوستان و پاکستان، يک کشور متحد بودند، اما دخالت مستمر دولت انگليس در مسايل داخلي هندوستان، موجب بروز و گسترش روزافزون اختلافات ديني، فرقه‌اي و مذهبي در ميان مردم اين کشور گرديد. از آن‌جايي که حکومت در اختيار هندوها بود، مسلمانان شيعه و سني همواره با تحقير، مشکلات و سخت‌گيري‌هاي بسيار، مواجه مي‌شدند. پس از استقلال هندوستان، مسلمانان و علماي ايشان دست به قيام زده و سرانجام در سال 1947 ميلادي، مناطق مسلمان‌نشين از هند جدا گرديده و کشور مسلمان پاکستان تأسيس گرديد. در اين قيام، جمعي از علماي پاکستان به عضويت حزب سياسي مسلم‌ليگ درآمده و در چارچوب آن حزب فعاليت مي‌کردند، اما گروه ديگري از علما، در هيچ يک از احزاب سياسي وارد نشده و از بيرون حمايت‌هاي لازم را انجام مي‌دادند. در اين ميان، علماي شييعه نيز در استقلال پاکستان نقش مهمي ايفا نموده و علاوه بر آن، به تأسيس هيأت‌ها، حسينيه‌ها و مساجد بسيار مهمي مبادرت نمودند. آن‌ها در عرصه‌هاي سياسي، اجتماعي و فرهنگي نيز اقدامات خوبي انجام دادند که ثمره آن تأسيس 405 مدرسه، اشتغال به تحصيل 12000 طلبه، تأليف و ترجمه کتب مختلف، تأسيس کتابخانه، درمانگاه، بيمارستان، دبيرستان و دانشگاه‌هاي متعدد بوده است.

---

‫آيات قرآن و روايات نبوي براي ائمه( جايگاه بسيار رفيع و مهمي را قايل شده‌اند؛ تا جايي که برخي از مفسران قرآن، مانند فرات کوفي، تا 550 آيه از قرآن کريم را در شأن ائمه معصومين(ع) دانسته‌اند، که از مهم‌ترين آن‌ها مي‌توان به آيه تبليغ، تطهير، ولايت، اولي الامر، صادقين و مباهله اشاره کرد. همچنين، احاديث نبوي مانند حديث ثقلين و سفينه، تنها برخي از رواياتي هستند که در شأن ائمه( وارد شده و همگي حکايت از آن دارد که نقش ايشان در هدايت انسان‌ها نقشي بي‌نظير بوده، و نجات فقط در پيروي از آنان، و گمراهي و نابودي، در اِعراض از ايشان است. بررسي عصر امام صادق( تا پايان غيبت صغري در اين پژوهش نشان مي‌دهد افرادي که توسط ائمه( هدايت شده و به تشيع گرويده‌اند، از گروه‌هاي مختلفي بوده‌اند؛ افرادي مانند جاثليق و رأس‌الجالوت، داراي مقام بالاي علمي، مذهبي و اجتماعي بوده‌اند؛ کساني همچون پادشاه هند و قيصر روم، داراي مقام بالاي سياسي و موقعيت اجتماعي بودند؛ برخي هم کارگزاران و عاملان حکومتي بوده‌اند که از جمله مي‌توان به 50 نفر فرنگي بي‌دين اشاره کرد که مأمور آزار و شکنجه امام کاظم( در زندان بودند؛ همچنين بسياري از افراد عادي جامعه نيز که به‌عللي مانند قرارگرفتن در فضاي اختناق و اثرپذيري از رفتار حاکمان، از مسير درست منحرف شده بودند، در برخورد با ائمه( کاملاً دگرگون مي‌شدند. آن‌چه موجب اين دگرگوني سريع، و هدايت و جذب قلوب راه‌يافتگان به‌سوي اين امامان معصوم(س) مي‌شد ويژگي‌ها و اوصاف خاصي بود که آن حضرات دارا بودند؛ علم خدادادي اهل بيت(ع) که در مواقع لازم مانند مناظرات به‌کار گرفته مي‌شد؛ صداقت ائمه( در گفتار و رفتار، به‌گونه‌اي که رفتار ايشان مؤيد گفتارشان بوده است؛ اخلاق نيک و شايسته آنان، کرامات و معجزات ائمه، سخاوت، بخشش و گشاده‌دستي آنان، حلم و بردباري و گذشت ائمه، همگي جزء اين خصايل و امتيازات والا بوده است.